Nieuczciwa konkurencja i czyn nieuczciwej konkurencji – jak chronić firmę

Jedno z naszych ostatnich spotkań z cyklu TechMine Coffe, dotyczyło tego czym jest nieuczciwa konkurencja i czyn nieuczciwej konkurencji. Temat ważny i bywa, że nieco skomplikowany. Jeżeli nie bierzemy pod uwagę wielu zewnętrznych czynników, wpływających na nasz biznes, to możemy się mocno zdziwić, gdy konkurencja, zwłaszcza ta nieuczciwa konkurencja zrobi ruch.

Naszym zaproszonym ekspertem był dr Przemysław Magaczewski – partner w kancelarii KTW.Legal - specjalizuje się w prawie konkurencji a w szczególności w zagadnieniach czynów nieuczciwej konkurencji - wskazywał, że interesy firmy muszą być wyjątkowo dobrze zabezpieczone, aby w trakcie dynamicznego rozwoju, nie wpaść na minę zaniedbania kwestii formalnych i na własnej firmie nie przekonać się czym jest nieuczciwa konkurencja.

Podczas dyskusji zastanawialiśmy się czy organizacja niezabezpieczona przed działaniami konkurencji ma szanse przetrwać? Czy rzeczywiście w wielu podmiotach własność intelektualna jest tak słabo chroniona? Czy świadomość tego czym jest nieuczciwa konkurencja istnieje w umysłach przedsiębiorców? Dowiedzieliśmy się również jak chronić nasze pomysły, patenty, starannie wypracowane metody i tajemnice. Jak się zabezpieczyć i odpowiedzialnie budować zespół, który będzie świadomy konsekwencji ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa. Nasz ekspert podpowiedział nam jak przygotować dokumenty (umowy, regulaminy, notatki) które w sytuacji sporu sądowego pomogą nam ochronić nasze zasoby i wykazać jaka wartość finansowa naszej firmy, została naruszona. Ale zacznijmy od początku.

Nieuczciwa konkurencja to kwestia, którą można rozpatrywać w dwojaki sposób:

1. Jako ochrona aktywów przedsiębiorstwa, dzięki którym jesteśmy w stanie budować jego wartość i zwiększać przewagę konkurencyjną na rynku.

2. Jako ochrona przed typowymi działaniami konkurencji, które pochodzą z zewnątrz (tradycyjna rynkowa konkurencja) i wewnątrz naszego przedsiębiorstwa (pracownicy i współpracownicy).

Czym są aktywa firmy i jak je zabezpieczyć?

Pod tym ogólnym sformułowaniem kryją się takie pojęcia jak:

Prawa autorskie

Należy dbać o właściwe umowy z kontrahentami i podwykonawcami, a do przeniesienia autorskich praw majątkowych konieczne jest forma pisemna. Zapisy umowy muszą być jasne i precyzyjne. Nie można domniemywać przeniesienia praw autorskich. Przeniesienie praw autorskich musi dotyczyć konkretnych pól eksploatacji (np. rozpowszechnianie, używanie, powielanie). A co w sytuacji, kiedy zatrudniamy pracownika, który w ramach swojej pracy wykonuje dla nas pewne utwory? Co do zasady pracodawca nabywa utwory stworzone przez pracowników w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Nabywa je z chwilą przyjęcia utworu, ale w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Dlatego należy dobrze zdefiniować zadania pracownika lub dodatkowo określić kwestie przejścia autorskich praw majątkowych. Jest to szczególnie ważne w branży IT, architektonicznej i kreatywnej.

Tajemnica przedsiębiorstwa

Aby dana informacja była traktowana jako tajemnica przedsiębiorstwa, przedsiębiorca musi podjąć odpowiednie kroki w celu jej ochrony. Tutaj chociażby dla późniejszych celów dowodowych konieczne jest wprowadzenie odpowiednich umów, regulaminów, procedur, ale również odpowiednie fizyczne zabezpieczenie informacji.

Know-how

Może obejmować określony sposób działania, procedury, wiedzę szczególną dotyczącą danej branży. Aby można było łatwo je chronić, a następnie móc udowodnić, że faktycznie jest to jakaś szczególna informacja, która była chroniona, warto spisać takie procedury, zasady postępowania i odnosić się do nich np. w umowach o zachowaniu poufności.

Nazwa, znak towarowy, wzór użytkowy, wzór przemysłowy

Właściwe zabezpieczenie tych elementów wpływa na bezpieczeństwo firmy, pozwalając jednocześnie na rozwinięcie przewagi konkurencyjnej. Wnioski zabezpieczające można złożyć online.

Jak natomiast chronić się przed nieuczciwymi działaniami konkurencji (zewnętrznej i wewnętrznej)?

Wszyscy doskonale wiemy, że nie działamy w próżni, a nasze działania bacznie obserwuje konkurencja. Naszym zdaniem to bardzo zdrowa relacja – jednak na wszelki wypadek warto zabezpieczyć się przed nieuczciwą praktyką podpisując:

Umowy o zakazie konkurencji z pracownikami

Aby wyciągać ewentualne konsekwencje wobec pracownika, który w trakcie trwania stosunku pracy prowadzi działania konkurencyjne wobec nas musimy wcześniej sformułować to na piśmie, podpisując z nim umowę o zakazie konkurencji. W przypadku sporu - bez tego typu dokumentów będzie nam bardzo ciężko dochodzić swoich praw, wykazując że zostaliśmy narażenie na straty. Należy pamiętać, że jeżeli pracownik w sposób nieumyślny wyrządził szkodę wskutek naruszenia zakazu konkurencji, wysokość odszkodowania nie może przekroczyć kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika, natomiast w sytuacji, gdy szkoda została wyrządzona umyślnie, pracownik ponosi pełną odpowiedzialność odszkodowawczą. Ustanie stosunku pracy powoduje jej wygaśnięcie.

Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy - mowa tu o pracownikach mających dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Tutaj istotny jest czas obowiązywania zakazu (przyjmuje się, że to okres 3 lat - związane jest to z ochroną tajemnicy – choć nie ma tu ograniczeń w przepisach) Umowa ta musi przewidywać odszkodowanie za powstrzymywanie się przez byłego pracownika od działalności konkurencyjnej, a odszkodowanie nie może być niższe niż 25% podstawy dotychczasowego wynagrodzenia.

Umowy o zakazie konkurencji z nie-pracownikami (zleceniobiorcy, podwykonawcy)

Zleceniodawca decydując się na zawarcie klauzuli zakazu konkurencji ze zleceniobiorcą robi to w obawie, że po zakończonej współpracy – zleceniobiorca wykorzysta zgromadzoną wiedzę i kontakty z poprzedniego zlecenia. Zazwyczaj szkoda polega na utracie korzyści, jakie druga strona mogłaby osiągnąć, gdyby kontrahent nie podjął konkurencyjnej działalności.

Zabezpieczenie przed nielegalnym oprogramowaniem i konsekwencjami jego używania

Raport Business Software Alliance (BSA) czyli stowarzyszenia producentów oprogramowania mówi, że 46% oprogramowania zainstalowanego na komputerach w Polsce nie posiada wymaganych licencji. Art. 120 Kodeksu Pracy wyraźnie mówi, że w przypadku wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca. A wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, to pracownik ponosi odpowiedzialność.

Pamiętajmy jednak, że nie można stosować niekorzystnych zapisów w regulaminach pracy i innych dodatkowych umowach w których chcielibyśmy pociągnąć do odpowiedzialności pracownika za wyrządzone szkody, ponieważ działa zasada, która mówi, że postanowienia umów, które są mniej korzystne dla pracowników niż przepisy K.P. są nieważne. Poza tym jest to odpowiedzialność ustawowa wobec osób trzecich. Można jedynie zadbać o to, aby pracownicy byli bardziej świadomi i aby zwiększyć ich zakres odpowiedzialności. Warto stosować odpowiednie zapisy w umowach z pracownikami lub uregulować kwestie używania oprogramowania w firmie (również w sposób fizyczny ograniczając możliwość instalowania na komputerach firmowych oprogramowania).

Ochrona w przypadku gdy dotknie nas nieuczciwa konkurencja

Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Nieuczciwa konkurencja to w szczególności czyny takie jak:

- wprowadzające w błąd oznaczenie firmy
- fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług
- wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
- nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy
- naśladownictwo produktów
- pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie
- utrudnianie dostępu do rynku

W przypadku każdego z takich działań przedsiębiorca może podejmować kroki prawne w celu ochrony swoich interesów. Aby postępowanie było obarczone większą szansą na wygraną, warto zadbać we właściwe sposób o ochronę interesów, zanim do takich czynów dojdzie (np. odpowiednie zabezpieczenie tajemnicy przedsiębiorstwa, właściwe zabezpieczenie nazwy firmy – np. poprzez rejestrację znaku, właściwe umowy i relacje z kontrahentami i klientami).

Nieuczciwa konkurencja to więc nie tylko działanie niezgodne z dobrymi obyczajami ale też działanie niezgodne z prawem.